PAKT – Premia dla AKTywnych w Horyzoncie Europa

Aktualności

Z końcem września br. MNiSW opublikowało na swoich stronach założenia projektu PAKT, czyli „Premia dla AKTywnych”. Zaproponowany model ma służyć stworzeniu efektywnego – w tym możliwie prostego i transparentnego – systemu premiowania najlepszych naukowców, poprzez dostosowanie regulaminów wynagradzania w jednostkach naukowych. W kontekście programu ramowego Horyzont Europa, PAKT ma zachęcić krajowe jednostki i naukowców do zwiększenia swojej aktywności w tym obszarze.

Udział Polski w programie ramowym UE ds. badań i innowacji

Horyzont Europa zastąpi obecny program ramowy na rzecz badań i innowacji Horyzont 2020. Aktualnie proponowany budżet to ok. 85 mld EUR, który na zostać wykorzystany w celu wzmocnienia badań i innowacji w Europie. Krajowym celem na zakończenie realizacji programu Horyzont Europa jest zwiększenie udziału finansowego polskich podmiotów do poziomu co najmniej 3% całości budżetu programu. Pozwoli to na osiągnięcie równowagi między polskim wkładem do budżetu programu oraz jego wykorzystaniem przez krajowych naukowców i innowatorów.

Udział Polski w programie Horyzont 2020 stale rośnie, ale wciąż jest zbyt niski w stosunku do potencjału naszego kraju. Polska jest płatnikiem netto tego programu, odzyskując zaledwie 1,21% budżetu Horyzontu 2020 przeznaczonego krajom UE, podczas gdy nasze wpłaty do budżetu UE są na poziomie ok. 3%. Analizę obecnego stopnia wykorzystania środków z H2020 w Polsce można znaleźć na stronie KPK.

Aby zrealizować wyznaczony cel, Ministerstwo zdiagnozowało szereg przyczyn niskiego uczestnictwa polskich podmiotów w programach ramowych i zarekomendowało działania do wdrożenia jeszcze przed uruchomieniem HE. Jedno z nich dotyczy dostępności do konkurencyjnych wynagrodzeń w projektach badawczych.

Zmiany w zasadach wynagradzania w projektach B+R

Za jedną z głównych przeszkód na drodze do zwiększenia uczestnictwa polskich naukowców uznano brak odpowiednio wysokiej gratyfikacji finansowej za wymagającą pracę w programach ramowych. Przypominamy, że w projektach finansowanych w ramach H2020 istnieją dwa sposoby rozliczania wynagrodzeń:

  • refundacja poniesionych kosztów rozliczana stawką podstawową, wynikającą z umowy o pracę/mianowania lub
  • wynagrodzenie różni się w zależności od tego, czy pracownik pracuje na rzecz projektu, czy nie (tzw. project-based remuneration) – rozliczana stawka podstawowa i dodatkowe wynagrodzenie.

Z uwagi na obiektywnie niższy poziom wynagrodzeń naukowców w Polsce niż w krajach Europy Zachodniej, pierwszy ze scenariuszy nie przyczynia się do podniesienia konkurencyjności płac w sektorze B+R. Natomiast drugi z modeli wymaga przyjęcia przez jednostki naukowe jasnych, transparentnych i bezpiecznych zasad wynagradzania w projektach, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Pakt dla AKTywnych stanowi zbiór wytycznych i referencji przygotowanych na poziomie MNiSW, który ma ułatwić przyjęcie stosownych regulacji na uniwersytetach i w jednostkach badawczych.

Wprowadzenie nowych regulacji w zakresie wynagradzania projektowego – zgodnie z zapisami systemu PAKT – oprócz korzyści dla naukowców przyniesie jeszcze większy zysk uczelniom i instytutom. Regulacje opracowane w ramach PAKT’u to swego rodzaju umowa uczelni czy instytutu z aktywnymi naukowcami. Ułatwią one realizację projektów, m.in. programu Horyzont Europa. Wypracowane rozwiązania zostaną wykorzystane przy konstruowaniu regulacji NCBR i NCN, tworząc jeden, spójny z europejskimi zasadami, system premiowania najlepszych naukowców.

MNiSW oczekuje obecnie na akceptację proponowanych zapisów przez Komisję Europejską, która nastąpić ma po formalnym przyjęciu pakietu legislacyjnego HE. Mamy oczywiście nadzieję, że nastąpi to przed końcem roku.

Propozycja regulacji dot. dodatkowego wynagrodzenia projektowego

Proponowany przez MNiSW zapis stanowi regulację, która spełnia wytyczne Komisji Europejskiej. Została ona opracowana jako regulacja przykładowa, dopuszczalne są jej modyfikacje zgodnie ze specyfiką i potrzebami danej jednostki, jednak przy zachowaniu podstawowych zasad:

  • dodatek nie może być uznaniowy, jego wysokość musi być określona w regulaminie na konkretnym poziomie (ograniczenia w postaci tzw. widełek nie są wystarczające)
  • regulamin musi dotyczyć grupy projektów finansowanych zarówno z krajowych, jak i zagranicznych źródeł.

Proponowany przykład zawiera podstawowe regulacje, które powinny być uzupełnione przez instytucje o odpowiednie zapisy wykonawcze umożliwiające ich wdrożenie.

Proponowany zapis „Regulaminu” – Dodatek projektowy

  • Za czas przepracowany w projektach finansowanych z zewnętrznych źródeł (krajowych i zagranicznych) pracownikowi wypłacone zostanie wynagrodzenie dodatkowe w wysokości X % wynagrodzenia podstawowego (lub w wysokości określonej kwotowo w załączniku nr x), proporcjonalnie do jego czasu pracy w projekcie.
  • Pracownikowi pełniącemu funkcję kierownika projektu, dodatkowo do wynagrodzenia dodatkowego określonego w pkt. 1, wypłacone zostanie wynagrodzenie w wysokości określonej kwotowo w załączniku nr x (lub w wysokości Y % wynagrodzenia podstawowego),proporcjonalnie do jego czasu pracy w projekcie.
  • Pracownikowi pełniącemu w projekcie funkcję kierownika pakietu zadań (WP leader), dodatkowo do wynagrodzenia dodatkowego określonego w pkt. 1, wypłacone zostanie wynagrodzenie w wysokości określonej kwotowo w załączniku nr x (lub w wysokości Z % wynagrodzenia podstawowego), proporcjonalnie do jego czasu pracy w projekcie.
  • Wynagrodzenie podstawowe obejmuje następujące składniki: wynagrodzenie zasadnicze, określone w umowie o pracę lub akcie mianowania, dodatek za staż pracy, dodatek funkcyjny oraz dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.
  • Zasady zawarte w ust. 1-4 nie odnoszą się do sytuacji, kiedy poziom dodatkowego wynagrodzenia związanego z realizacją projektu określony jest przez instytucję finansującą. W takim przypadku obowiązują zasady lub limity ustalone przez instytucję finansującą
  • Wynagrodzenie podstawowe wraz z dodatkowym nie może przekroczyć kwoty XYZ (lub alternatywnie nie może przekroczyć kwoty wynikającej z zalecenia Ministra właściwego do spraw nauki). W przypadku, gdyby wynagrodzenie podstawowe wraz z dodatkowym, wyliczone na zasadach określonych w ust. 1-3 przekraczało tę kwotę, pracownikowi przysługuje kwota XYZ (lub alternatywnie przysługuje kwota wynikająca z zalecenia Ministra właściwego do spraw nauki).
  • Regulamin ma zastosowanie do wszystkich projektów, które zostały przyznane jednostce po 1 stycznia 2021 roku.

Objaśnienie do „Regulaminu”

Ad 1 – Nie określa się, czy dodatek ma mieć formę % od wynagrodzenia podstawowego czy też ma być wyrażony kwotowo. Zależy to od decyzji danej instytucji (MNiSW rekomenduje ustalenie wartości %). Wysokość dodatku może być uzależniona od stanowiska pracownika, jego roli w projekcie, wielkości realizowanego projektu, czy też innych obiektywnych kryteriów określonych w regulaminie, zgodnie z decyzją danej instytucji. Każda instytucja określi w regulaminie wynagradzania konkretne wysokości dodatków w ramach pkt 1 w ramach ogłoszonego przez MNiSW limitu procentowego.

Ad 2,3 – Opcjonalnie, jeżeli jednostka decyduje się, by dodatkowo wynagrodzić osoby pełniące określone role w projekcie. Wysokość wynagrodzenia określona do wyboru kwotowo lub procentowo(MNiSW rekomenduje ustalenie wartości kwotowej).

Ad 1,2,3 – Jeśli w instytucji stosowane są bardziej złożone systemy różnicujące wysokość dodatków w zależności od większej liczby kryteriów, wtedy prawdopodobnie zostaną one określone w załącznikach.

Ad 5 – Zawiera także sytuację, kiedy instytucja finansująca nie zezwala na wypłacanie dodatków w związku z realizacją projektu. Instytucja finansująca może w szczególności:

Określić maksymalne poziomy X, Y, Z kwotowo lub procentowo. Poziomy kwotowe mogą dotyczyć zarówno stawki wynagrodzenia miesięcznego (100% czasu pracy) jak i faktycznego wynagrodzenia (proporcjonalnego do % czasu zaangażowania w projekt);

  • Określić, że z przyznanych środków można wypłacić pełne wynagrodzenie lub tylko premię projektową;
  • Określić własne zasady wynagradzania. Na mocy tego punktu wyłączone są specyficzne typy projektów, np. akcje MSCA w HE, które stosują ryczałty określone przez KE oraz te projekty finansowane przez polskie Agencje Finansujące, w których określony jest poziom wynagrodzenia dodatkowego.

Ad 6 – Dodatkowo, aby zapobiec sytuacjom, w których wynagrodzenie wypłacone zgodnie ze stosowanym regulaminem przekraczałoby wartości rynkowe, MNiSW poda do wiadomości beneficjentów wartość maksymalnego poziomu wynagrodzenia miesięcznego, które może być w projektach zastosowane.

UWAGA: aktualna propozycja MNiSW mówi, że kwota XYZ powinna stanowić równowartość ok. 7 tys. Euro

Ad 7 – Istotne jest określenie w treści regulaminu, do których projektów mają zastosowanie jego zapisy. Jednostka musi zadecydować, czy zasady te będą stosowane do projektów biegnących, czy też wyłącznie do nowo pozyskanych.

Uwagi dodatkowe

  • Aby system można było wdrożyć, konieczne są następujące kroki:
    • MNiSW w porozumieniu z Agencjami Finansującymi określa i podaje do wiadomości limit, w ramach którego instytucje mogą stosować procentowe zwiększenie wynagrodzeń (pkt.1 proponowanego regulaminu) oraz wartość maksymalnego poziomu wynagrodzenia miesięcznego (pkt.6 proponowanego regulaminu)
    • Generalnie polskie Agencje Finansujące nie określają w zasadach konkursowych wysokości wynagrodzeń projektowych, bazując na regulaminach wynagradzania projektowego określonych przez instytucje (z wyjątkiem specyficznych projektów, w których wysokości dodatków zostaną przez nie określone i będą podlegać wyłączeniu zgodnie z pkt. 5 regulaminu instytucji).
  • Wyłączenia zapisane w pkt. 5 regulaminu mają charakter obiektywny i KE nie powinna mieć do nich zastrzeżeń. Niestety zbyt szerokie stosowanie wyjątków, może prowadzić do sytuacji, że dodatek projektowy będzie wypłacany, w oparciu o regulamin, wyłącznie w projektach programu Horizon Europe. Stoi to w sprzeczności z podstawowym założeniem, że dodatek projektowy powinien być wypłacany zarówno w programach europejskich jak i krajowych. KE zapowiedziała, że będzie sprawdzać nie tylko regulaminy, ale także praktykę, tj. czy zapisy są stosowane także w projektach krajowych. Z tego wynika dążenie, by polskie Agencje finansujące dostosowały swoje zasady w taki sposób, aby wypłacanie dodatku projektowego na podstawie regulaminów instytucji było możliwe także w programach finansowanych ze środków krajowych. Jeżeli nie jest możliwe dostosowanie zasad wszystkich typów projektów do wytycznych KE, to przynajmniej części.
  • Każda startująca do programu Horyzont Europa jednostka naukowa powinna posiadać przynajmniej jeden grant (im więcej tym lepiej), w którym wypłacane są wynagrodzenia w oparciu o takie same zasady jak w programie Horyzont Europa.

Zachęcamy do śledzenia aktywności Biura PolSCA na naszej stronie internetowej, a także na profilu FBJeżeli chcesz otrzymywać na bieżąco informacje od nas, zapisz się do naszego newslettera!

Opublikowano: 2020-10-13, T. Poprawka

Oprawa wizualna: @Freepik.com


Facebook