W Horyzoncie Europa Instytuty Polskiej Akademii Nauk pozyskały ponad 50 mln euro dofinansowania. W projekty z HE zaangażowane są zespoły badawcze i naukowcy z ponad połowy Instytutów PAN. Dowiedz się więcej o uczestnictwie Instytutów PAN w programach ramowych UE.
Polska Akademia Nauk
Polska Akademia Nauk (PAN) to państwowa instytucja naukowa. Rozpoczęła działalność w 1952 roku w Warszawie. Prowadzi badania o zasięgu międzynarodowym w niemal wszystkich dziedzinach. Buduje, kształci i wspiera społeczność uczonych. Dostarcza i promuje wiedzę opartą na faktach. W ten sposób służy społeczeństwu.
Akademia jest wyjątkowo złożoną organizacją. Jej filarem są członkowie PAN zrzeszeni w korporacji uczonych. To wybitni badacze i badaczki, wyróżniający się szczególnym dorobkiem i autorytetem. Członkostwo w PAN jest zaszczytem i wyrazem najwyższego uznania. Od 2010 roku w strukturach PAN działa też Akademia Młodych Uczonych, która skupia utalentowanych naukowców i naukowczynie młodego pokolenia.
Drugim filarem PAN jest najmocniejsza w kraju sieć badawcza, złożona z kilkudziesięciu instytutów naukowych. Tu powstają wynalazki, patenty i wiedza, które zmieniają świat i są najlepszą wizytówką Akademii. Z kolei liczne komitety i zespoły doradcze zajmują się upowszechnianiem nauki i dostarczaniem ekspertyz kluczowych dla prowadzenia rzetelnej debaty publicznej.
Ważną częścią PAN są biblioteki, archiwa, muzea, ogrody czy ośrodki konferencyjne. Akademia ma swoje placówki nie tylko w Polsce, ale także w stolicach europejskich, a nawet w pobliżu obu biegunów Ziemi (dzięki stacjom polarnym prowadzonym przez instytuty).
Instytuty naukowe PAN
W ramach PAN działa najmocniejsza w kraju sieć badawcza. Tworzy ją 68 samodzielnych instytutów oraz Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej. Prowadzą one projekty w niemal wszystkich dziedzinach naukowych. Tu powstają wynalazki, patenty i wiedza, które zmieniają świat i są najlepszą wizytówką Akademii.
We wszystkich instytutach PAN pracuje ponad 9,5 tys. osób, w tym prawie 4,3 tys. badaczek i badaczy. Wskaźnik umiędzynarodowienia kadry naukowej wynosi 8%. Jest jednak znacząco wyższy w niektórych ośrodkach. Przykładowo Centrum Fizyki Teoretycznej zatrudnia 40% uczonych z zagranicy, Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika – 31%, a Instytut Chemii Fizycznej i Instytut Matematyczny – 25% (dane z października 2021).
Podczas przeprowadzonej w 2022 roku ewaluacji działalności naukowej za lata 2017 –2021 26 dyscyplin uprawianych w instytutach PAN otrzymało najwyższą kategorię A+ (przyznawaną elicie polskiej nauki) a kolejnych 43 uzyskało kategorię A. To więcej niż średnia dla całego kraju.
Instytuty PAN regularnie otrzymują granty z Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Zdobyły w sumie 103 mln euro z unijnego programu Horyzont 2020 (realizowanego w latach 2014-2020). To najlepszy wynik wśród polskich jednostek naukowych. Na uwagę zasługuje również 5 Centrów Doskonałości Naukowej Dioscuri wspieranych przez niemieckie Towarzystwo Maxa Plancka. To utworzone w instytutach międzynarodowe grupy badawcze kierowane przez wybitnych badaczy i badaczki.
Instytuty PAN oraz Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej pozyskały dotąd 20 prestiżowych grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. To nie tylko duże pieniądze na projekty, ale także globalnie rozpoznawalny znak jakości uczonego. (dane na wrzesień 2023 r.)
Udział instytutów PAN w programach ramowych
Dane na podstawie dashboardów Krajowego Punktu Kontaktowego (na 12.01.2024).
W Horyzoncie Europa Instytuty Polskiej Akademii Nauk pozyskały ponad 50 mln euro dofinansowania.
W projekty z HE zaangażowane są zespoły badawcze i naukowcy z ponad połowy Instytutów PAN.
Największe środki łącznie Instytuty PAN pozyskały w ramach instrumentów Widening participation and spreading excellence. Instrumenty poszerzania uczestnictwa i szerzenia doskonałości przyczyniają się do budowania potencjału badawczego i innowacyjnego w krajach o poziomie R&I ponizej średniej UE, zgodnie z celami polityki Europejskiej Europejskiej Przestrzeni Badawczej.
Pod względem łącznej wysokości pozyskanych środków przez Instytuty PAN na drugim miejscu zależały się granty European Research Council. Granty ERC mają za zadanie finansować twórcze i nowatorskie projekty we wszystkich dziedzinach wiedzy. To nie tylko duże pieniądze na badania, ale też rozpoznawalny globalnie znak jakości uczonego. Doceniane są pionierskie pomysły prowadzące do ważnych odkryć i przełomowych wyników. W konkursach mogą startować zarówno początkujący, jak i uznani badacze i badaczki, którzy pracują (lub są gotowi pracować) w Unii Europejskiej lub krajach stowarzyszonych z Programem Horyzont Europa. Najważniejszym kryterium jest doskonałość naukowa. ERC oferuje kilka rodzajów grantów.
Instytuty PAN pozyskały najwięcej środków z Horyzontu Europa wg sposobu dofinansowania z Research and Innovation Actions (18,5 mln euro) oraz Coordination and Support Actions (13,6 mln euro). W ramach grantów ERC pozyskanych przez badawczy i realizowanych w Instytutach PAN pozyskano 9,2 mln euro dofinansowania. [kliknij na grafikę i otwórz w nowej karcie by powiększyć]
- Research and Innovation Actions: Action primarily consisting of activities aiming to establish new knowledge and/or to explore the feasibility of a new or improved technology, product, process, service or solution.
- Coordination and Support Actions: Actions consisting primarily of accompanying measures such as standardisation, dissemination, awareness-raising and communication, networking, coordination or support services, policy dialogues and mutual learning exercises and studies, including design studies for new infrastructure and may also include complementary activities of strategic planning, networking and coordination between programmes in different countries.
Udział instytutów PAN w konkursach I filaru: granty ERC
Instytuty PAN biorą udział w 6 grantach ERC finansowanych w ramach Horyzontu Europa.
W ramach poprzedniego programu ramowego Horizon2020 Instytuty PAN uczestniczyły w 9 grantach ERC, w tym w trzech jednostkach: Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN, Instytut Matematyczny PAN oraz Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN realizowane były po 2 granty ERC.
Działające w strukturach Akademii Biuro ds. Doskonałości Naukowej PAN oferuje wszechstronną i bezpłatną pomoc w przygotowaniu wniosków o prestiżowe granty ERC (Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych). Ze wsparcia mogą korzystać badaczki i badacze z polskich jednostek naukowych.
Udział instytutów PAN w konkursach I filaru HE: granty MSCA
Instytuty PAN realizują projekty mobilnościowe i szkoleniowe w ramach Działania Marii Skłodowskiej-Curie. W Horyzoncie Europa Instytuty PAN realizują obecnie 16 projektów MSCA, w tym 4 projekty koordynują.
MSCA wspiera naukowców na różnych etapach kariery zawodowej, finansując prace badawcze oraz szkolenia prowadzone zarówno w Europie, jak i krajach pozaeuropejskich. Program umożliwia instytucjom biorącym udział w projektach MSCA rozwój ich kadry poprzez zatrudnianie badaczy z zagranicy i udział pracowników w międzynarodowych projektach badawczych i szkoleniowych. Projekty MSCA mogą być realizowane w każdej dyscyplinie naukowej oraz dotyczyć badań podstawowych jak i wdrożeniowych. Podstawowym wymogiem jest rozwój kariery naukowej poprzez międzynarodową mobilność naukowców (źródło: NAWA)
Opracowała: Magdalena Dobrzyńska, magdalena.dobrzynska@polsca.pan.pl
