Apel prezesów akademii nauk państw członkowskich UE

Nauka i innowacje są kwintesencją wolności i odporności Unii Europejskiej, jej globalnej konkurencyjności oraz dobrobytu
– z takim apelem do kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 roku zwrócili się prezesi krajowych akademii nauk ze wszystkich 27. państw członkowskich Unii Europejskiej.

Sygnatariusze listu zwrócili uwagę na cztery najważniejsze postulaty wspólne dla całego środowiska naukowego Unii Europejskiej – zapewnienie Unii Europejskiej pozycji światowego lidera w dziedzinie nauki i innowacji, promowanie otwartego
i wolnego systemu nauki, inwestowanie w naukę i edukację oraz wykorzystywanie aktualnej wiedzy naukowej w polityce.

– Nasz list to wyraz chęci zwrócenia uwagi decydentów oraz wyborców na potrzebę utrzymania dotychczasowej pozycji Wspólnoty jako globalnego lidera w dziedzinie nauki i innowacji – podkreśla prezes PAN prof. Marek Konarzewski. – Niezbędne do tego są rosnące inwestycje w sektory nauki i technologii, dzięki którym zjednoczona Europa będzie mogła sprostać cywilizacyjnym wyzwaniom. W dzisiejszym świecie za konieczne uważamy promowanie otwartego i wolnego systemu nauki oraz wykorzystywanie pochodzących z niego wiedzy i kompetencji do podejmowania kluczowych dla UE, w tym także dla Polski, decyzji – zaznacza.

We wspólnym apelu naukowcy zwracają uwagę, że nasz kontynent znajduje się obecnie w światowej czołówce badań
i innowacji, a badacze z krajów UE są zaangażowani w badania i prace rozwojowe na całym świecie. Przypominają jednak,
że w zmieniającym się świecie naiwne byłoby uznanie, że pozycja europejskiej nauki jest niezachwiana. W tym kontekście, podkreślając konieczność systemowych inwestycji w naukę, postulują, aby kraje członkowskie – a także sama UE – przeznaczały na badania i rozwój równowartość co najmniej 3% swojego PKB. W opinii sygnatariuszy apelu wzmocniony budżetowo powinien zostać także nowy program ramowy badań i innowacji UE.

Kierujący narodowymi akademiami nauk podkreślają również, że jednym z głównych atutów europejskiej nauki są współpraca międzynarodowa i swobodna oraz otwarta wymiana wiedzy i służąca jej mobilność badaczy i studentów.

Wykorzystanie efektów pracy naukowców wymaga ciągłej implementacji osiągnięć nauki do procesów politycznych. – Przyszłe wyzwania – w tym zmiany klimatu i utrata różnorodności biologicznej, migracja międzynarodowa, bezpieczeństwo żywnościowe, transformacja energetyczna – są tak złożone i pilne, że nie można im skutecznie sprostać bez nauki i opartego
na zaufaniu dialogu między nauką, polityką, społeczeństwem obywatelskim a podmiotami gospodarczymi – czytamy w apelu.

Pełna treść apelu wraz z sygnatariuszami:

Apel prezesów krajowych akademii nauk państw członkowskich Unii Europejskiej do kandydatów w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 r.

Zapewnienie Unii Europejskiej pozycji światowego lidera w dziedzinie nauki i innowacji
Europejska nauka znajduje się w czołówce światowych badań i innowacji. Naukowcy w całej Unii Europejskiej są zaangażowani w badania i rozwój w zakresie podstawowych, praktycznych i społecznych problemów. Nauka i innowacje są kwintesencją wolności i odporności Unii Europejskiej, jej globalnej konkurencyjności, dobrobytu i dobrostanu. Nie powinno to być traktowane jako coś oczywistego. Niezbędne jest zachowanie otwartego i opartego na współpracy międzynarodowej charakteru wysiłków naukowych, inwestowanie w pełen zakres nauki i stypendiów oraz zagwarantowanie wykorzystania wiedzy naukowej w polityce, która stawia czoła głównym wyzwaniom naszych demokratycznych społeczeństw.

Promowanie solidnego, otwartego i wolnego systemu nauki

Współpraca międzynarodowa i otwarta wymiana wiedzy, naukowców i studentów są głównymi atutami Unii Europejskiej, podczas gdy dzielenie się spostrzeżeniami jest kluczowym warunkiem wstępnym postępu naukowego i technologicznego. Otwarta międzynarodowa współpraca naukowa jest również ważna dla stosunków międzynarodowych poza środowiskiem akademickim. Decydenci powinni powstrzymać się od stawiania zniechęcających barier. Powinni oni chronić zasady wolności akademickiej, autonomii instytucji akademickich oraz otwartej międzynarodowej wymiany osób i informacji, zapewniając jednocześnie bezpieczne i zrównoważone warunki pracy dla naukowców i studentów.

Inwestowanie w naukę i edukację

Nauka i stypendia są ważne nie tylko dla gospodarki i dobrobytu; wnoszą one niezależne krytyczne myślenie i refleksję, które mają fundamentalne znaczenie dla żywotnych i odpornych demokracji. Zapewnienie Europie pozycji światowego lidera
w dziedzinie nauki i innowacji wymaga stabilnych inwestycji w badania, innowacje i edukację. Aby dotrzymać kroku innym częściom świata, Unia Europejska i jej państwa członkowskie powinny zrealizować wspólnie uzgodnioną ambicję inwestowania 3% PKB rocznie w badania i rozwój. Ponadto, przy decydującym udziale Parlamentu Europejskiego, powinny one wzmocnić Program Ramowy Badań i Innowacji Unii Europejskiej oraz najwyższą jakość europejskiej edukacji.

Wykorzystanie aktualnej wiedzy naukowej w polityce
Parlament Europejski ponosi ogromną odpowiedzialność za rozwój nauki i innowacji w Unii Europejskiej dzięki Programowi Ramowemu i Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Wzywamy państwa członkowskie i instytucje Unii Europejskiej do ciągłego i mądrego wykorzystywania dowodów naukowych w kształtowaniu polityki. Przyszłe wyzwania – w tym zmiany klimatu i utrata różnorodności biologicznej, migracja międzynarodowa, bezpieczeństwo żywnościowe, transformacja energetyczna – są tak złożone i pilne, że nie można im skutecznie sprostać bez nauki i bez opartego na zaufaniu dialogu między nauką, polityką, społeczeństwem obywatelskim i podmiotami gospodarczymi.

Sygnatariusze (według krajów):