Poznaj „zielone” projekty Instytutów PAN!!

Aktualności

Cudze chwalicie swego nie znacie! Do 26 stycznia 2021 r. trwa nabór wniosków w specjalnym konkursie H2020 Green Deal Call (GDC), jednak w Instytutach Polskiej Akademii Nauk już od kilku lat realizowane są granty, finansowane ze środków europejskich i tematycznie powiązane z obszarami tego konkursu. W związku z tym, Biuro PolSCA pragnie zaprezentować 7 wybranych projektów prowadzonych w PAN, które dotyczą kolejno drugiego, trzeciego, szóstego i siódmego obszaru konkursu „Europejski Zielony Ład”, czyli czystej, dostępnej i bezpiecznej energii (clean, affordable, and secure energy), przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym (industry for a clean and circular economy), strategii od pola do stołu (farm to fork) oraz różnorodności biologicznej (ecosystems and biodiversity). Poniżej przygotowaliśmy – we współpracy z Instytutami PAN – krótkie opisy projektów wraz z ich najważniejszymi osiągnięciami. Zapytaliśmy też osoby odpowiedzialne za realizację tych grantów o potencjał udziału ich Instytutów w EU Green Deal Call, a także o społeczny wymiar projektów, czyli możliwość angażowania obywateli lub przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych. Zapraszamy do lektury!

No risk – no energy” – projekt S4CE

„Bez ryzyka nie ma energii” – to hasło jest wielokrotnie przywoływane w projekcie Science For Clean Energy (S4CE), który jest realizowany przez 24 europejskie organizacje, tworzące multidyscyplinarne konsorcjum światowych laboratoriów badawczych, reprezentantów przemysłu, sektora prywatnego oraz wiodących ośrodków naukowych, w tym Instytut Geofizyki PAN w Warszawie (IGF PAN). Odpowiedź konsorcjum na konkurs H2020 wyrasta z obecnego trendu, w którym zmierza wykorzystanie szeroko pojętych geozasobów, a w szczególności z faktu, że inżynieria podziemnych operacji geoenergetycznych jest niezbędna dla zrównoważonego rozwoju. Jednak operacje podpowierzchniowe niosą nieodłączne ryzyko środowiskowe. Identyfikacja możliwych zagrożeń, ilościowa ich analiza, określenie procedur dotyczących najlepszych praktyk, wdrożenie strategii łagodzących oraz, w razie potrzeby, metod naprawy szkód są niezbędne do odpowie­dzial­nej realizacji takich operacji, dlatego też te zagadnienia podejmuje projekt S4CE.

Jednym z istotnych celów projektu S4CE jest również szerzenie rzetelnej wiedzy na temat rzeczywistych zagrożeń związanych z wybranymi procesami oraz wspomaganie różnych organów decyzyjnych w podejmowaniu jak najbardziej racjonalnych decyzji w oparciu o twarde dane i najnowszą wiedzę. Projekt S4CE opracowuje techniki, plany pracy i procedury jako przykłady najlepszych praktyk, które mogą w niedalekiej przyszłości stać stałym elementem przemysłowego pakietu usług MRV (Monitoring, Reporting and Verification). Wykonawcy projektu S4CE prowadzą dialog ze wszystkimi interesariuszami, a najlepsze praktyki będą również współdzielone z krajami Ameryki Północnej w ramach współpracy pomiędzy nimi a UE.

Profesor Stanisław Lasocki, kierownik projektu w IGF PAN, podkreśla, że Instytut pełni też ważną rolę w zakresie nowoczesnych metod upowszechniania i budowania społeczności wokół zagadnień podjętych w projekcie S4CE: „Otworzyliśmy dla konsorcjum wykonawców projektu wydzieloną przestrzeń na platformie IS-EPOS, która służy do wymiany danych, wyników częściowych i końcowych oraz do innych działań kolaboracyjnych konsorcjantów projektu. Prócz tego konsorcjum ma możliwość skorzystania z zaimplementowanych na platformie, dedykowanych aplikacji komputerowych. Ważną korzyścią z wejścia IGF PAN z platformą IS-EPOS do projektu jest to, że po zakończeniu projektu wszystkie zintegrowane na platformie zasoby projektu zostaną otwarte dla społeczności naukowej i innych zainteresowanych grup.

Przejście na czystą energię elektryczną – projekt EoCoE-II

Zmiany klimatyczne spowodowane działalnością człowieka stanowią jedno z największych zagrożeń przed jakimi obecnie stoi ludzkość. Znaczny udział w produkcji dwutlenku węgla, bezpośrednio odpowiedzialnego za globalne ocieplenie, ma produkcja energii elektrycznej, tak więc zmniejszenie czy wręcz wyeliminowanie śladu węglowego przy jej wytwarzaniu stanowi jedno z wyzwań XXI wieku. Ośrodek Doskonałości, zorientowany na wytwarzanie czystej energii (ang. Energy-oriented Centre of Excellence – EoCoE), którego uczestnikiem jest Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS) afiliowane przy Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN, ma, przy pomocy nowoczesnych metod obliczeniowych, wspomóc proces przejścia na czystą, pozbawioną śladu węglowego, energię elektryczną.

Projekt stanowi kontynuację projektu EoCoE-I, w ramach którego zastosowanie interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu matematyki stosowanej oraz komputerów dużej mocy obliczeniowej pozwoliło dużej grupie różnorodnych aplikacji związanych z wytwarzaniem energii osiągnąć znaczący wzrost wydajności. Druga faza (EoCoE-II) skupia się na 5 naukowych wyzwaniach eksaskali związanych z produkcją czystej energii takich jak “meteorologia”, “wytwarzanie nowych materiałów”, “woda”, “wiatr” oraz “synteza jądrowa”. Konsorcjum składające się z 18 partnerów (w tym 3 wiodących europejskich centrów superkomputerowych) tworzy unikalną sieć wiedzy specjalistycznej w dziedzinie energetyki, informatyki naukowej oraz wysokowydajnych technik obliczeniowych. Partnerami projektu są instytuty badawcze, przedstawiciele rynku komercyjnego, oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), które rozwijają modele numeryczne związane z produkcją energii elektrycznej, bądź są w stanie umożliwić wykorzystanie takich modeli na superkomputerach mogących przetwarzać kilka trylionów operacji na sekundę w celu zademonstrowania ich zalet do symulowania procesów produkcji czystej energii.

Zdaniem Marcina Płóciennika, koordynatora projektu w PCSS, do najważniejszych osiągnięć EoCoE-II należą „podjęcie stałej współpracy najważniejszych ośrodków europejskich zajmujących się zagadnieniami energii w celu wymiany doświadczeń i technologii oraz dzielenia się wynikami badań, a także zwiększenie wydajności alternatywnych źródeł energii dzięki ulepszonym symulacjom, między innymi powstały wydajniejsze panele fotowoltaiczne, usprawniono turbiny wiatrowe oraz ulepszono krótkoterminowe prognozy pogody„.

Zrównoważona gospodarka odpadami – projekt WASTEMAN

Celem projektu WASTEMAN, którego Liderem jest Instytut Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku (IMP PAN), jest opracowanie zintegrowanego systemu zrównoważonego zarządzania odpadami w obrębie Południowego Bałtyku, który zapewni skuteczny recycling odpadów w oparciu o gospodarkę cyrkularną. Profesor Adam Cenian, odpowiedzialny za realizację projektu po stronie IMP PAN, wskazuje, że „działania w ramach projektu obejmują: innowacyjne metody selekcji i odbioru odpadów, a także ich przetwarzanie: skuteczną fermentację (IMP PAN Gdańsk) oraz kompostowanie z wykorzystaniem efektywnych mikroorganizmów. Stworzyliśmy też Design Manual, organizowane są seminaria i konferencje, gdzie wspólnie z partnerami projektu omawiamy zagadnienia gospodarki cyrkularnej, prawidłowej segregacji odpadów i wykorzystania biomasy odpadowej (w tym rolniczej, wodnej, odpadów komunalnych, odpadów przemysłu drobiarskiego).” IMP PAN współpracuje również z innymi projektami, np. LowTEMP, którego głównym zagadnieniem są systemy kogeneracyjne, w których stosowane są technologie wykorzystujące biogaz na cele energetyczne.

Projekt obejmuje 6 partnerów z 3 państw członkowskich (Dania, Polska, Litwa) i 4 partnerów stowarzyszonych, w tym instytucje naukowo-badawcze, firmy gospodarki odpadami i gminy. Jest on wspierany przez Unię Europejską (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Instrument Sąsiedztwa) w ramach Programu Regionu Morza Bałtyckiego Interreg na lata 2014–2020.

Ekologiczne praktyki rolnicze – projekt LIFT

Ekologiczne praktyki rolnicze cieszą się rosnącym zainteresowaniem w Europie. Wraz z jego wzrostem nasila się potrzeba oceny potencjalnego wkładu, jaki mogą wnieść te praktyki w rozwój rolnictwa. Wymaga to wykonania dogłębnych analiz warunków, w których te praktyki funkcjonują, oraz czynników ich atrakcyjności dla rolników potencjalnie zainteresowanych ich wdrażaniem. Głównym celem projektu LIFT, w którym bierze udział Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN (IRWiR PAN), jest identyfikacja potencjalnych korzyści związanych z wprowadzaniem do rolnictwa konwencjonalnego praktyk ekologicznych i przechodzenia na rolnictwo ekologiczne w UE. Wiąże się to z wyjaśnieniem, w jaki sposób czynniki społeczno-ekonomiczne i polityczne wpływają na wprowadzanie takich praktyk, ich wydajność i zrównoważony rozwój rolnictwa ekologicznego w skali od pojedynczego gospodarstwa do całych regionów. Aby osiągnąć ten cel, w ramach LIFT oceniane są czynniki sprzyjające bądź utrudniające wprowadzanie podejść i praktyk ekologicznych oraz wydajność i trwałość tych podejść w porównaniu do praktyk rolnictwa konwencjonalnego w różnych systemach produkcji rolnej i lokalizacjach geograficznych w UE.

Profesor Katarzyna Zawalińska, kierownik projektu w IRWiR PAN, zauważa, że „cele w projekcie mają charakter zarówno naukowy jak i dotyczący współpracy z różnymi kręgami interesariuszy, w tym współpracy z interesariuszami WPR i rolnictwa ekologicznego dla wspierania upowszechniania priorytetów UE dotyczących trwałości zrównoważenia rozwoju wsi oraz pomoc rolnikom w uświadamianiu i wprowadzaniu praktyk prośrodowiskowych w celu uzyskiwania większych dotacji z WPR.”

W ramach LIFT przygotowywane są również rekomendacje odnoszące się do instrumentów politycznych, które mogłyby poprawić wdrażanie praktyk prośrodowiskowych oraz wpłynąć na efektywność i trwałość rozwoju obszarów wiejskich. Ten projekt H2020 będzie dostarczał informację i wspierał priorytety rozwoju UE w zakresie rolnictwa i środowiska, aby promować wzrost wydajności i zrównoważyć rozwój obszarów wiejskich. Z uwagi na ogromną różnorodność warunków społeczno-ekonomicznych i biofizycznych rolnictwa UE przeprowadzanych jest 28 studiów przypadku w całej UE.

Poprawa jakości gleby – projekt SOILCARE

Materia organiczna gleby oddziałuje korzystnie na przebieg kluczowych procesów i funkcji gleby, w tym produkcję roślinną. Poprawia strukturę, żyzność oraz zdolności magazynowania wody glebie i tym samym odporność roślin na coraz częstsze susze w wyniku zmian klimatu. Pomimo pozytywnych oddziaływań zawartość materii organicznej w glebach uprawnych jest niska i często spada. Stąd też, zadanie projektu SOILCARE, którego jednym z uczestników jest Instytut Agrofizyki PAN w Lublinie (IA PAN), stanowi identyfikacja, testowanie i ocena sposobów poprawiających jakość gleby (SICS) na zawartość materii organicznej i innych właściwości gleb oraz rentowność i zrównoważony rozwój rolnictwa w różnych warunkach glebowo-klimatycznych Europy. Sposoby poprawiające jakość gleby są testowane obecnie w 16 ośrodkach badawczych. 

Profesorowie Jerzy Lipiec, Magdalena Frąc i Bogusław Usowicz, odpowiedzialni za implementację projektu po stronie IA PAN, zgodnie podkreślają, że najważniejszymi osiągnięciami SOILCARE we współpracy z partnerami są „podsumowanie bogatej literatury i wyników badań w projekcie do oceny przydatności zabiegów agrotechnicznych i systemów produkcji roślinnej, a także opracowanie i zastosowanie ujednoliconej metodologii do oceny jakości gleby, korzyści i ograniczeń opłacalności oraz stabilności testowanych systemów produkcji roślinnej.

Projekt SoilCare jest kontynuacją wcześniejszego projektu H2020 iSQAPER (2015–2020) z udziałem IA PAN, w wyniku którego opracowano aplikację SQAPP pozwalającą na interaktywną ocenę jakości gleb z uwzględnieniem najnowszych wyników badań i globalnych baz danych.

Zasoby genetyczne roślin strączkowych – projekt INCREASE

Właściwe wykorzystanie zasobów genetycznych dla roślin strączkowych ma kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa żywnościowego i zdrowia ludzi, co jest również istotne dla realizacji Planu białkowego UE. Międzynarodowy projekt INCREASE chce sprostać temu wyzwaniu koncentrując się na badaniach i innowacjach w zakresie czterech gatunków roślin strączkowych, ważnych w żywieniu ludzi: ciecierzycy, fasoli, soczewicy i łubinu. W oparciu o te cztery gatunki, projekt INCREASE, w którego realizacji bierze udział Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu (IGR PAN), zamierza wypracować innowacyjne rozwiązania w zakresie wykorzystania i zarządzania danymi genetycznymi oraz technologie genotypowania i fenotypowania wykorzystujące sztuczną inteligencję.

Tym samym, projekt wprowadza istotną wartość dla innowacyjności unijnego rolnictwa i przemysłu spożywczego Europy. „Oczekujemy, że wyniki prowadzonych przez Nas prac przyczynią się do rozwoju zrównoważonego rolnictwa i zaspokoją potrzebę posiadania gatunków uprawnych, zdolnych do adaptacji w warunkach zmieniającego się klimatu oraz wzrostu liczby konsumentów produktów roślinnych.” – mówi doktor Karolina Susek, koordynatorka projektu w IGR PAN.

Do podstawowych zadań IGR PAN w tym projekcie H2020 należy scharakteryzowanie obszernej kolekcji łubinów pod względem zróżnicowania genotypowego i fenotypowego, w oparciu o najnowsze techniki sekwencjonowania, i potencjału ich wykorzystania w programach hodowlanych. W ramach projektu Instytut współpracuje z badaczami różnych dziedzin nauki, ale także z osobami zainteresowanymi np. hodowcami, przedsiębiorcami, organizacjami pozarządowymi. Dzieje się to głównie poprzez konsorcjum interesariuszy, w ramach którego osoby zainteresowane mogą przystąpić do współpracy badawczej i/lub wdrożeniowej.

Zrównoważone zarządzanie akwakulturami – projekt IMPAQT

IMPAQT to projekt H2020 z udziałem Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie (IO PAN), którego celem jest promowanie i wspieranie ekologicznej intensyfikacji produkcji w akwakulturach, zlokalizowanych przede wszystkim na obszarach morskich, ale również w słodkich wodach śródlądowych. 21 partnerów z UE i spoza niej, posiadających różnorodne i wzajemnie uzupełniające się kompetencje i doświadczenia, pracuje nad budową i weryfikacją w terenie, wielofunkcyjnego i autonomicznego systemu do monitoringu i zrównoważonego zarządzania multi-troficznymi akwakulturami. Opracowany system, automatycznie pozyskuje istotne z punktu widzenia produkcji w danej akwakulturze informacji środowiskowe, nie tylko z szeregu różnych czujników umieszczonych w toni wodnej, ale także z odpowiednio przetworzonych danych satelitarnych. Warto dodać, że wszystkie gromadzone informacje wykorzystywane są przy pomocy opracowanych modeli i algorytmów do efektywnego zarządzania takimi akwakulturami, zapewniając im w razie potrzeby modyfikacje diety czy informując o potencjalnych zagrożeniach.

Dla mnie bardzo istotnym elementem tego projektu i bez wątpienia jego istotnym osiągnieciem, jest to, że w jednym projekcie udało się połączyć kompetencje i wiedzę ośrodków specjalizujących się w 'czystej nauce’ z kompetencjami partnerów zajmującymi się bardziej praktycznymi aspektami badań,  i wszystko to w celu opracowania aplikacji, która gdy zostanie wdrożona, będzie służyła bezpośrednio gospodarce i społeczeństwu, zapewniając mu zdrową i bezpieczną żywność, wytwarzaną przy tym w zrównoważonych warunkach bez znaczącej szkody dla środowiska.” – mówi profesor Mirosław Darecki, kierownik projektu IMPAQT w IO PAN.

Potencjał udziału Instytutów PAN w konkursie Green Deal Call

Nie ulega wątpliwości, że wybrane Instytuty PAN widzą duży potencjał ich udziału w konkursie GDC poprzez m.in. zaoferowanie swojej ekspertyzy czy infrastruktury badawczej. Przykładowo, PCSS IChB PAN chętnie weźmie udział w konkursie jako partner technologiczny w dziedzinie wydajnych symulacji i  przetwarzania danych. PCSS jako wiodące centrum superkomputerowe dysponuje nowoczesnymi zasobami niezbędnymi do prowadzenia symulacji komputerowych w dziedzinie energetyki niskoemisyjnej i odnawialnej. Poprzez zdobyte doświadczenie w trakcie realizacji projektu EoCoE PCSS może wesprzeć naukowców w optymalizacji algorytmów, jak też ułatwić nawiązanie kontaktu z wiodącymi naukowcami w tej dziedzinie w Europie.

Z kolei IMP PAN oferuje swoją ekspertyzę w konkursie GDC w takiej tematyce jak rozproszona ekoenergetyka oraz systemy dla prosumentów, mapa drogowa dla niskotemperaturowych sieci ciepłowniczych 4G czy technologie i rozwiązania dla gospodarki bezodpadowej. Od kilkunastu lat IMP PAN konsekwentnie buduje swoją pozycję w dziedzinie energetyki rozproszonej, która staje się coraz ważniejszą dziedziną energetyki w wysokorozwiniętych gospodarkach. Obejmuje ona badania wymagające warsztatu naukowego na najwyższym poziomie, wiedzy technicznej i rozeznania szybko zmieniających się trendów. Instytut Maszyn Przepływowych PAN aktywnie bierze udział w rozwoju technologii dla potrzeb małoskalowej energetyki, rozwijając kadrę, metody badawcze, budując nowoczesne laboratoria, stając się centrum naukowym dla polskiej ekoenergetyki, sektora e-mobility oraz innych inżynierskich wyzwań. IMP PAN to także zamiejscowa filia w Jabłonnie, czyli  KEZO – Centrum Badawcze PAN, które jest najnowocześniejszym w Polsce i jednym z najnowocześniejszych w Europie zespołem laboratoriów badawczych zajmujących się wykorzystaniem energii odnawialnej.

Natomiast IRWiR PAN jest zainteresowany składaniem wspólnych projektów w kilku obszarach Green Deal Call, co wynika z różnorodności zainteresowań i kwalifikacji kadry naukowej Instytutu. W IRWiR PAN skupieni są specjaliści z różnych dyscyplin: ekonomii, socjologii, demografii, etnografii, edukacji, geografii, leśnictwa oraz innych, których wspólne zainteresowania skierowane są na sprawy wsi i rolnictwa. Kluczowymi obszarami w Green Deal Call, w których kompetencje pracowników mogą być najskuteczniej realizowane to: obszar tematyczny nr 6 “Od pola do stołu”, obszar nr 7 “Różnorodność biologiczna i ekosystemy”, jak również obszar tematyczny nr 10 dotyczący „wzmacniania pozycji obywateli w transformacji ku neutralnej klimatycznie i zrównoważonej Europie.”

Prof. Katarzyna Zawalińska z IRWiR PAN dodaje: „Jesteśmy przygotowani do kierowania “pakietem roboczym” (Work Package) lub zadaniem (Task) uwzględniającym kompleksowe lub wąskie kwestie społeczno-ekonomiczne, środowiskowe oraz instytucjonalne, przeprowadzenie analiz uwarunkowań realizacji pewnych działań na obszarach wiejskich, percepcji mieszkańców wsi i gotowości do aktywnego uczestnictwa we wprowadzaniu badanych technologii, praktyk, podejść. Nasz wkład może również dotyczyć lokalnych badań, na co pozwala duża sieć kontaktów z interesariuszami w terenie w całej Polsce.”

Idąc dalej, IA PAN widzi potencjalną możliwość udziału jako partnera w konkursie Green Deal Call w temacie „Od pola do stołu” . Po pierwsze, poprzez badania wpływu proekologicznego zmianowania roślin (z poplonami) oraz stosowania materii organicznej i składników odżywczych odzyskanych w procesie recyklingu na plonowanie roślin, właściwości i funkcje gleby bioróżnorodność, emisję dwutlenku węgla z uwzględnieniem zmian klimatu. Po drugie, poprzez działania w kontekście społecznego wymiaru projektu prowadzące do poszerzenia świadomości i wiedzy „zwykłych obywateli” przy użyciu aplikacji mobilnych oceniających jakość gleby z zaleceniami sposobów jej poprawy w celu uzyskania „zdrowej żywności”.

W kontekście European Green Deal Call, IGR PAN oferuje duże doświadczenie w zakresie badań dotyczących zachowania i utrzymywania bioróżnorodności roślin strączkowych, natomiast prof. Mirosław Darecki z IO PAN jest przekonany, że Instytut będzie mógł wnieść swoją ekspertyzę dotyczącą środowiska morskiego do wielu przyszłych grantów, w tym projektów prowadzonych w ramach tego konkursu H2020. Ponadto, IGF PAN widzi Instytut jako partnera specjalizującego się w ograniczaniu niekorzystnych wpływów sejsmicznych towarzyszących działaniom technologicznym proponowanym w konkursowych projektach.

Społeczny/ obywatelski wymiar projektów

W świetle tego, że konkurs GDC zachęca do opracowania nowych sposobów na zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego i wzmocnienie pozycji obywateli w procesie „zielonej” transformacji, a tym samym włącza przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych w swoje ramy, koordynatorzy projektów w Instytutach PAN wskazali nam obszary, w których podobne działania już są, dopiero będą albo powinny być realizowane.

Przykładowo, projekt IMPAQT angażuje obywateli poprzez obserwacje środowiskowe wykonywane przez turystów i mieszkańców nadmorskich obszarów (tzw. Citizen Science). Opracowana została aplikacja na telefony komórkowe dzięki której jej posiadacze w prosty i łatwy sposób mogą dokonać pewnych obserwacji środowiskowych czy zaraportować zaobserwowane ryby. Wszystkie tak pozyskane informacje, przesyłane na bieżąco m.in. do ośrodków zarządzania akwakulturami na danym obszarze, wykorzystywane są w efektywnym zarządzaniu nimi.  W „nagrodę”  użytkownik takiej aplikacji otrzymuje dostęp do aktualnej i syntetycznej informacji o stanie środowiska morskiego nad którym np. wypoczywa.

Zaangażowanie społeczności lokalnych w działania mające na celu ograniczenie emisji odpadów, kształcenie przyszłych pokoleń w kierunku ochrony środowiska i zrównoważonej gospodarki bezopadowej jest istotnym elementem projektu WASTEMAN. Głównymi grupami docelowymi, oprócz dostawców usług związanych z odpadami i przedsiębiorstw gospodarki odpadami, są m.in. lokalne władze, organizacje bezpośrednio zaangażowane w gospodarkę odpadami, obywatele, stowarzyszenia, gminy, organizacje pozarządowe czy organizacje dziedzictwa kulturowego. Ważną częścią są działania promocyjne partnerów projektu upowszechniających rozwijane rozwiązania na spotkaniach z mieszkańcami, poprzez publikacje, jak również ścieżkę edukacyjną w Lubaniu (gm. Nowa Karczma).

Ścieżka Edukacyjna w Lubaniu zbudowana w ramach projektu WASTEMAN

Naukowcy z IRWiR PAN uczestniczący w projekcie LIFT również pozostają w ciągłej interakcji ze swoimi interesariuszami. LIFT jest szczególnie ukierunkowany na przebadanie opinii i percepcji interesariuszy w kwestiach ekologicznych praktyk rolniczych stąd łącznie w projekcie zaplanowano przeprowadzenie 96 lokalnych spotkań z interesariuszami. Ważnym jest uwzględnienie opinii interesariuszy przedstawiających różne grupy społeczne takie jak m.in. rolnicy, sprzedawcy handlu detalicznego i hurtowego produktów rolnych (w tym ekologicznych), stowarzyszenia obywatelskie (np. prośrodowiskowe, proekologiczne), NGOsy, konsumenci, jak też inni aktorzy, w tym kooperatywy. Profesor Katarzyna Zawalińska podkreśla, że „sposób zaangażowania jest różny – od angażowania ich w nasze działania projektowe (np. udział w warsztatach, wywiadach, ankietach), zapraszania na konferencje, udział w naszych badaniach, informację poprzez newslettery do uwzględniania próśb o informacje lub przekazywania opinii interesariuszy do Komisji Europejskiej.”

Warsztaty
organizowane w ramach projektu LIFT

Przy realizacji projektu EoCoE-II PCSS nie angażuje bezpośrednio przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych, jednak ma doświadczenia z innych projektów w zakresie włączania różnych grup społecznych. Poprzez “żywe laboratoria” (Living Lab) PCSS angażuje “zwykłych” obywateli zarówno na etapie projektowania, zbierania opinii i wymagań, jak i w zakresie promocji różnych inicjatyw, np. miejskich, edukacyjnych czy rolniczych. PCSS współpracuje z wieloma uczelniami i instytutami również w zakresie łączenia aspektów nauk społecznych i technicznych. PCSS ma też doświadczenie w tworzeniu aplikacji mobilnych, w tym również adresowanych do społeczeństwa.

Z kolei IGR PAN w projekcie INCREASE zamierza przeprowadzić eksperyment z udziałem obywateli (Citizen Science Experiment), którego głównym celem jest zaangażowanie różnych grup społecznych w zarządzanie i zachowywanie bioróżnorodności. Naukowcy chcą, aby obywatele również przetestowali zasoby genetyczne i podzielili się z nimi swoimi preferencjami i sposobami ich wykorzystania, oraz mieli łatwy i szybki dostęp do informacji i wymiany danych.

Ponadto, w badaniach związanych z zarządzaniem i utrzymywaniem zasobów genetycznych (bioróżnorodności) ważną rolę odgrywają predyspozycje związane z płcią, dlatego koniecznym jest zwiększenie reprezentacji płci w rozwoju systemów zarządzania uprawami. IGR PAN planuje na tym polu współpracę z zespołem Cultural Anthropology z Uniwersytetu w Perugii, która pozwoli na określenie: a) wpływu kultury i płci na zarządzanie zasobami genetycznymi i b) preferencji płciowych dla określonych cech badanych roślin strączkowych. „Dzięki temu, przekażemy wiedzę dotyczącą preferencji kobiet, aby zadać pytania o normy i stereotypy dotyczące płci, przemyśleć standardy i modele referencyjne w zarządzaniu zasobami genetycznymi.” – mówi dr Karolina Susek.

W przypadku projektu S4CE zagrożenie i ryzyka związane z antropogenicznymi procesami sejsmicznymi mogą być i nierzadko są znaczne. Jednak również nierzadko zagrożenia te są przeceniane prowadząc do niepotrzebnej frustracji społeczności potencjalnie narażonej oraz do zawieszania lub zamykania istotnych ekonomicznie, a w sumie mało szkodliwych projektów technologicznych. Prof. Stanisław Lasocki z IGF PAN zaznacza: „Z doświadczenia wiemy, że jedyną drogą do uzyskania równowagi pomiędzy tym co szkodliwe, a tym co wydaje się być, a nie jest szkodliwe, jest rzetelna informacja i mediacyjna dyskusja z wszystkimi interesariuszami, począwszy od przedsiębiorstw prowadzących potencjalnie zagrażającą działalność technologiczną, poprzez administrację szczebla lokalnego i centralnego, a kończąc na zainteresowanych lokalnych społecznościach. Nauki społeczne i humanistyczne byłby bardzo przydatne w monitorowaniu nastawienia społecznego do rzeczonych działań technologicznych i wyznaczaniu mapy obaw, w badaniu nastawienia prowadzących te działania technologiczne do lokalnych społeczności i skłonności do ustępstw, w konstrukcji właściwego przekazu specjalistycznej informacji na temat zagrożeń oraz w mediacji.”

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat „zielonych” projektów PAN, jesteś zainteresowany/ zainteresowana ofertą Instytutów w GDC lub po prostu chcesz podzielić się z nami swoją opinią, napisz do nas na adres: polsca@polsca.pan.pl.


Zachęcamy do śledzenia aktywności Biura PolSCA na naszej stronie internetowej, a także na profilu FBJeżeli chcesz otrzymywać na bieżąco informacje od nas, zapisz się do naszego newslettera!

Opublikowano: 2020-11-06, J. Kramarczyk

Oprawa wizualna: @Freepik.com


Facebook