Sukcesy instytutów PAN w konkursach Horyzont 2020

Aktualności

Wraz z tegoroczną wiosną na horyzoncie pojawiły się wyniki niedawnych konkursów ERA Chairs oraz Twinning w ramach programu ramowego UE ds. badań i innowacji – Horyzont 2020. Co najważniejsze, wśród szeregu beneficjentów znalazły się także instytuty Polskiej Akademii Nauk. Na 10 projektów w Polsce, które otrzymały wsparcie finansowe – 4 z nich to przedsięwzięcia realizowane przez Instytuty PAN.

„Rozpowszechnianie doskonałości i poszerzanie uczestnictwa” (ang. Spreading Excellence and Widening Participation) to część programu ramowego Horyzont 2020, który ma być pomocny w zmniejszeniu różnic w zakresie badań i innowacji wśród krajów członkowskich UE, m.in. poprzez poprawę wskaźnika uczestnictwa krajów osiągających słabsze wyniki w konkursach. Umożliwi im to pełne wykorzystanie potencjału utalentowanych naukowców i zapewni maksymalizację korzyści ekonomicznych i społecznych, czerpanych z gospodarki opartej na innowacjach w całej Unii. Ostatnie dwa z takich konkursów zostały ogłoszone latem ubiegłego roku, z terminem składania wniosków do 14 listopada 2019 r. Komisja Europejska przeznaczyła 50 mln EURO na realizację konkursu ERA Chairs oraz blisko 70 mln EURO na sfinansowanie projektów w konkursie Twinning (więcej informacji na stronach KPK).

Nutrigenomika w badaniach nad zdrowiem człowieka i dobrostanem zwierząt

Wśród 20 laureatów konkursu ERA Chairs znajdują się 2 jednostki w Polsce. Jedną z nich jest Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk (IRZiBŻ PAN) w Olsztynie, który otrzymał blisko 2.5 mln EURO dofinansowania projektu WELCOME2. W jego ramach powstać ma nowy zespół badawczy, prowadzony przez światowej klasy liderkę lub lidera, wybrany w otwartym i przejrzystym procesie rekrutacji. Realizacja projektu przyczyni się do wdrożenia zmian strukturalnych niezbędnych do osiągnięcia trwałej doskonałości naukowej, np. poprzez kształcenie młodych naukowców w Interdyscyplinarnej Szkole Doktorskiej Nauk Rolniczych, prowadzonej wspólnie z Instytutem Agrofizyki PAN w Lublinie oraz Państwowym Instytutem Weterynaryjnym PIB w Puławach.

Planowane działania są pokłosiem grantu otrzymanego z Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (WELCOME), którego dodatkowym efektem była integracja badań prowadzonych w ramach dwóch oddziałów Instytutu: Oddziału Nauk o Żywności i Oddziału Biologii Rozrodu.

WELCOME2 zakłada realizację zaawansowanych badań przy wykorzystaniu narzędzi nutrigenomiki, która pozwala zrozumieć wpływ odżywiania na genetyczne predyspozycje do tzw. chorób dietozależnych. Naukowcy skupią się szczególnie na otyłości i niepłodności – jednych z największych problemów naszej cywilizacji.

Autorzy projektu wierzą, że jego skuteczne wdrożenie wzmocni przewagę Instytutu w perspektywie programu ramowego Horyzont Europa. Dyrektor IRZiBŻ – Prof. Mariusz Piskuła mówi, że „Projekt pozwoli nam zwiększyć rozpoznawalność i atrakcyjność Instytutu, a tym samym rozwinąć istniejące już strategiczne partnerstwo z wiodącymi ośrodkami naukowymi w Europie i stać się pożądanym członkiem międzynarodowych konsorcjów badawczych.” Te procesy będą dodatkowo wspierane takimi działaniami w obszarze otwartej nauki jak szerokie udostępnianie wyników badań naukowych w ramach działania „Science as a public good” czy powołanie “Rising Managers Academy” przygotowującej przyszłych liderów nauki.

Sześcioletnie finansowanie w ramach WELCOME2 stanowić ma element w walce z „brain-drain”, czyli systemowym odpływem najlepszych talentów. „Po wprowadzeniu w pierwszym okresie zmian na poziomie zarządzania badaniami, chcielibyśmy stworzyć w Instytucie atrakcyjne warunki pracy dla najlepszych naukowców z zagranicy i nie tylko. Z najlepszymi badaczami i badaczkami przyjdą i fundusze i wyniki naukowe” podsumowuje Prof. Piskuła.

Współpraca europejska w skali mikro i makro (a nawet w skali kosmicznej)

Jak zrozumieć molekularne mechanizmy nowotworów hematologicznych i jak je leczyć? Co umożliwia nam monitorowanie ekosystemów z wykorzystaniem danych satelitarnych? Jak obserwacje wypełniających kosmos ulotnych cząstek mogą pomóc w rozwiązaniu zagadki ciemnej materii? To tematy, które będą rozwijane w 3 Instytutach PAN, dzięki funduszom pozyskanym w konkursie Twinning (na 8 takich grantów sfinansowanych w Polsce). Te będą realizowane przez okres do 3 lat, z dofinansowaniem na poziomie ok. 900 tys. EURO dla każdego z projektów.


W Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk (CAMK PAN) realizowany będzie projekt DarkWave. Jego kierownikiem jest dr Marcin Kuźniak – lider grupy badawczej w ramach Zakładu AstroCeNT powstałego dzięki wsparciu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze.

Głównym celem projektu jest poszukiwanie tzw. ciemnej materii. Jak pokazują obserwacje astronomiczne, jest jej we Wszechświecie około 5 razy więcej niż znanej nam z codziennego doświadczenia zwykłej materii. Ciemna materia wciąż pozostaje dla nas zagadką, a jej wyjaśnienie jest obecnie jednym z najważniejszych wyzwań w fizyce. Projekt DarkWave skupia czołowe ośrodki naukowe zaangażowane w projektowanie i budowę eksperymentu DarkSide-20k – największego na świecie detektora wykorzystującego ciekły argon. Wśród partnerów znaleźli się uczeni m.in. z Francji (APC/CNRS), Włoch (GSSI i INFN), Niemiec (TUM). Jak mówi profesor Leszek Roszkowski kierujący Zakładem AstroCeNT „Poprzez współpracę w ramach projektu Twinning, badacze z CAMK będą mieli szansę na odegranie kluczowej roli w eksperymencie DarkSide-20k, jak również wzmocni to rozwój współpracy z innymi grupami badawczymi na świecie w takich dziedzinach jak eksperymentalna fizyka neutrin czy detekcja fal grawitacyjnych”.


Celem projektu EOTiST jest rozwój kompetencji Zakładu Obserwacji Ziemi w Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) w dziedzinie monitorowania usług ekosystemowych przy użyciu danych satelitarnych. Partnerami projektu są naukowcy z jednostek takich jak CNR (Włochy), CERTH (Grecja) i CREAF (Hiszpania).

Koncepcja usług ekosystemowych wywodzi się z nauk ekonomicznych i wiąże się z pojęciem kapitału naturalnego. Za usługi ekosystemowe uważa się szeroko rozumiane korzyści uzyskiwane przez człowieka ze środowiska, mogą to być usługi zaopatrzeniowe (energia czy produkcja rolna), usługi regulacyjne (pochłanianie CO2 lub ochrona gleby przed erozją) oraz usługi kulturowe (turystyka i rekreacja oraz przestrzeń edukacyjna). „Dzięki danym satelitarnym możemy dostarczać nowych informacji o ekosystemach w sposób ciągły zarówno w przestrzeni jak i czasie, określać dynamikę zmian w nich zachodzących oraz tworzyć modele prognostyczne rozwoju danego terenu. Ma to szczególne znaczenie w zrównoważonym zarządzaniu zasobami” – tak o przewadze nad metodami obserwacji naziemnych mówi dr Edyta Woźniak – koordynatorka projektu w CBK PAN.


Poznański projekt NEXT_LEVEL wykorzystuje potencjał budowany w ramach sieci doskonałości w dziedzinie hemato-onkologii poprzez transfer wiedzy i wymianę najlepszych praktyk z wiodącymi instytucjami europejskimi. „Głównym celem projektu jest zwiększenie i stymulowanie doskonałości naukowej Instytutu Genetyki Człowieka Polskiej Akademii Nauk (IGC PAN) oraz zagranicznych partnerów: Academisch Ziekenhuis Groningen – Universitair Medisch Centrum Groningen w Holandii, Universiteit Gent w Belgia oraz Universität Ulm w Niemczech” – komentuje Agnieszka Możejko, koordynator ds. badań w IGC PAN.

W ramach realizacji projektu partnerzy będą współpracować przy analizach epigenetycznych, w tym profilowania miRNA, badań metylacji DNA i modyfikacji histonów w nowotworach hematologicznych. Badania będą realizowane m.in. z wykorzystaniem metody sekwencjonowania nowej generacji oraz badań funkcjonalnych.  Uczeni liczą, że wyniki ich współpracy przyczynią się do lepszego poznania mechanizmów molekularnych leżących u podstaw białaczek i chłoniaków i opracowania nowych molekularnych strategii terapeutycznych.


Co łączy projekty finansowane w ramach instrumentu Twinning Horyzontu 2020?

Autorzy wspomnianych wyżej projektów – a dzisiaj ich kierownicy – zgodnie wskazują na rozwój potencjału i umocnienie doskonałości naukowej danej instytucji oraz zwiększenie jej rozpoznawalności poprzez publikacje w renomowanych czasopismach naukowych oraz udział w międzynarodowych konsorcjach i inicjatywach badawczych.

Bliska współpraca z partnerami projektu pozwoli na poznanie ich praktyk badawczych i warsztatu pracy, a to z kolei pomoże realizującym je Instytutom PAN w zwiększeniu skuteczności pozyskiwania funduszy w konkursach międzynarodowych, np. ogłaszanych w ramach  kolejnego programu ramowego Horyzont Europa w obszarze projektów współpracy jak i grantów indywidualnych. Kluczowym będzie tutaj rozwój kompetencji – zarówno pracowników naukowych jak i zespołów wsparcia projektowego – szczególnie w zakresie zarządzania projektami: definiowania zadań, tworzenia strategii i skutecznej ich realizacji. Przewiduje się również, że realizacja projektów pozytywnie wpłynie na zainteresowanie naukowców uczestnictwem w gremiach eksperckich, a tym samym zwiększy ich udział w procesie kreowania zasad  i  polityk związanych z Europejską Przestrzenią Badawczą (ang. ERA – European Research Area).

Komisja Europejska przygotowała i opublikowała w ramach portalu CORDIS broszurę nt. zmniejszania różnic w zakresie badań naukowych i innowacji pomiędzy państwami dzięki dzieleniu się wiedzą i doświadczeniem w całej Europie w ramach programu Horyzont 2020. Z materiałem tym można zapoznać się TUTAJ w kilku wersjach językowych, w tym w j. polskim.

W ramach H2020 instrumenty te były wspierane w ramach budżetu w wysokości ponad 816 mln EURO. Natomiast w ramach Horyzontu Europa (HEU) na podobne działania wzmacniające Europejską Przestrzeń Badawczą – zgodnie z propozycją KE – alokowane ma być ponad 2.1 mld EURO. Jednocześnie utrzymane mają zostać takie instrumenty takie jak Teaming oraz wspomniane powyżej Twinning i ERA Chairs oraz szereg innych działań w duchu poszerzania uczestnictwa i rozpowszechniania doskonałości. Nie znane są jeszcze wszystkie szczegóły, ale już teraz warto przygotowywać się do tych konkursów.


Osoby do kontaktu odpowiedzialne za wdrażanie ww. projektów


Facebook