Dokładnie rok po przyjęciu Europejskiej Strategii Bioróżnorodności 2030 i zaledwie dzień przed Międzynarodowym Dniem Bioróżnorodności (22 maja) Biuro Promocji Nauki PolSCA PAN w Brukseli zorganizowało webinarium „Science for EU 2030 Biodiversity Strategy”. We wspólnej wirtualnej przestrzeni wydarzenie to zgromadziło wielu inspirujących prelegentów i około 160 uczestników ze wszystkich zakątków Europy i nie tylko! Wśród uczestników on-line była ogromna reprezentacja instytucji z sektora badań i rozwoju, takich jak uniwersytety, ośrodki naukowe i badawcze. Część uczestników to reprezentanci europejskich agencji finansujących i wspierających naukę, ministerstw i władz lokalnych. Wydarzenie przyciągnęło również uwagę interesariuszy na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, m.in. parków narodowych, organizacji pozarządowych i biznesu. Wszystkie materiały związane z webinarium, w tym prezentacje prelegentów, wspomniane dokumenty oraz nagranie wideo rejestrujące przebieg wydarzenia są dostępne na stronie internetowej: http://biodiversity-polsca.pan.pl/.
Seminarium było doskonałą okazją do uzyskania informacji bezpośrednio od znakomitych ekspertów dziedzinowych, reprezentujących Komisję Europejską, międzynarodowe sieci finansujące naukę, a także polskie i europejskie ośrodki naukowe. Ponadto, stanowiło inspirację do zaangażowania się w dyskusję na temat roli nauki w procesie implementacji Europejskiej Strategii na rzecz Bioróżnorodności 2030, unijnej strategii leśnej oraz na temat kluczowych instrumentów finansowania działań w zakresie badań naukowych i innowacji.
Oficjalnego otwarcia wydarzenia dokonał prof. Paweł Rowiński, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk, geofizyk i hydrolog, który z ramienia Akademii koordynuje naukową grupą doradczą ds. kryzysu klimatycznego. Podczas swojego wystąpienia Prezes Rowiński podkreślił, że różnorodność biologiczna stanowi niezwykle ważny obszar badań prowadzonych przez znaczącą ilość Instytutów Akademii, a także przez szereg komitetów doradczych PAN, których celem jest m.in. dostarczanie ekspertyz i profesjonalnych wytycznych w kluczowych kwestiach związanych z bioróżnorodnością i zmianą klimatu. Prezes Rowiński podzielił się także z publicznością krótką refleksją na temat wyjątkowości wybranych obszarów Polski, które stanowią przykłady unikatowych, najlepiej zachowanych i tylko nieznacznie przekształconych przez człowieka kompleksów środkowej Europy, takich jak Biebrzański Park Narodowych i Puszcza Białowieska.
Pierwsza sesja tego webinarium dała uczestnikom wyjątkową okazję do zapoznania się zarówno z dotychczasowymi osiągnięciami, jak i nowymi wyzwaniami i możliwościami w zakresie wspierania badaczy, innowatorów i innych podmiotów zaangażowanych w proces wdrażania dyskutowanej Strategii. Sesję rozpoczęto od wystąpienia Pana Stefana Leinera, kierującego działem „Bioróżnorodność” w Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska Komisji Europejskiej. Przybliżył on główne założenia i cele Europejskiej Strategii Bioróżnorodności 2030, zrealizowane oraz planowane w najbliższych latach działania w zakresie jej wdrożenia. Zaprezentował również misję i zadania Centrum Wiedzy o Różnorodności Biologicznej (ang. Knowledge Centre for Biodiversity), utworzonego w październiku 2020 r. i działającego w ramach Wspólnego Centrum Badawczego (ang. Joint Research Centre, JRC). Dzięki kolejnej prezentacji dr Joachima Maesa, reprezentującego JRC, słuchacze sesji mieli niepowtarzalną okazję uczestniczyć w premierze nowego raportu o stanie ekosystemów w Unii Europejskiej, opublikowanego zaledwie 17 maja 2021 r. i zawierającego kluczowe wytyczne dla prawodawców i szerokiej publiczności. Dokument ten odnosi się do opublikowanego w październiku 2020 r. raportu JRC pt. „EU Ecosystem Assessment”, określającego narzędzia i wskaźniki niezbędne do ewaluacji stopnia realizacji poprzednich (obowiązujących do 2020 r.) i aktualnych (wyznaczonych do 2030 r.) celów UE w zakresie ochrony różnorodności biologicznej.
Kolejna przedstawicielka Komisji Europejskiej, dr Josefina Enfedaque, starszy ekspert ds. badań nad bioróżnorodnością w Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji, zaprezentowała publiczności przewidywane w ramach programu Horyzont Europa (głównie w ramach klastra 6) instrumenty finansowania badań naukowych i innowacji. Instrumenty te będą mieć kluczowe znaczenie dla mobilizacji międzynarodowych konsorcjów badawczych do włączania się w realizację Strategii w najbliższych latach. Dr Enfedaque poinformowała jednocześnie uczestników o wstępnych terminach Dni Informacyjnych dla Klastra 6 Horyzontu Europa i planowanych przez Komisję Europejską wydarzeniach brokerskich. Ponadto opisała konkursy na projekty naukowe przewidywane w ramach destynacji nr 1 klastra 6: „Bioróżnorodność i usługi ekosystemowe”. Następujące po tym wystąpienie dr Hilde Eggermont, przewodniczącej nowo utworzonego Europejskiego Partnerstwa na rzecz bioróżnorodności: „Rescuing Biodiversity to Safeguard Life on Earth”, dało słuchaczom bliższy wgląd w misję i cele Partnerstwa – głównie te odzwierciedlające założenia Strategii. Przedstawicielka Partnerstwa zaprezentowała także zaplanowane na najbliższe miesiące działania, jednocześnie ujawniając zakres tematyczny najbliższych konkursów dla międzynarodowych zespołów naukowych.
Drugą sesję webinarium – moderowaną przez dr Krzysztofa Niedziałkowskiego z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN – poświęcono ochronie lasów europejskich, które charakteryzują się wysokim poziomem bioróżnorodności i które można uznać za kluczowe w procesie łagodzenia skutków kryzysu klimatycznego. Uczestnicy sesji mieli znakomitą okazję zapoznać się z podejmowanymi w Europie działaniami na rzecz rewitalizacji ekosystemów leśnych, w tym także z możliwościami finansowania badań w tej dziedzinie. Pierwsza prelegentka tej sesji, dr Elisabeth Pötzelsberger, przedstawicielka Europejskiego Instytutu Leśnego (ang. European Forest Institute, EFI), omówiła misję, główne cele i działania EFI, w szczególności te wspierające wdrażanie nowej unijnej strategii leśnej oraz wzmacniające badania i innowacje w tej dziedzinie. W duchu zachęty do podejmowania współpracy międzynarodowej pokazała przykłady ciekawych ponadnarodowych projektów oraz cennych powiązań pomiędzy EFI a Polską. Kolejny prelegent, pan Mika Kalio, przewodniczący międzynarodowej sieci finansującej naukę ForestValue, zaprezentował działania podjęte przez sieć w poprzednich programach ramowych UE oraz przykłady udanych projektów międzynarodowych, sfinansowanych przez ForestValue. Omówił także plany działalności sieci związane z programem ramowym Horyzont Europa, w tym także plan ustanowienia nowego Partnerstwa Europejskiego na rzecz lasów i leśnictwa: „European Partnership for Future Forest and Forestry”.
Dwie ostatnie prezentacje stanowiły praktyczny wgląd w działania podejmowane przez polskich badaczy w dziedzinie ochrony lasów, ze szczególnym uwzględnieniem najważniejszych doświadczeń i najlepszych praktyk, wypracowanych w trakcie realizacji projektów naukowych. Prof. Bogdan Jaroszewicz, kierownik Białowieskiej Stacji Geobotanicznej Uniwersytetu Warszawskiego, przedstawił uczestnikom swoją działalność badawczą oraz cenne wnioski wypływające z międzynarodowej współpracy badawczej, w tym z projektów finansowanych w ramach programu Horyzont 2020. Następujące po tym wystąpienie prof. Rafała Kowalczyka, kierownika Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży, przybliżyło uczestnikom sesji działalność badawczą Instytutu – w szczególności tą ukierunkowaną na ochronę ekosystemów leśnych, m.in. Puszczy Białowieskiej, oraz tą prowadzoną we współpracy z podmiotami pozaakademickimi.
Podczas tej sesji wszyscy prelegenci podkreślili ogromną potrzebę i wartość dodaną płynącą ze współpracy międzynarodowej i z angażowania interesariuszy do wspólnych badań związanych z ochroną lasów. Dodatkowo, debata nad nową strategią leśną miała istotne znaczenie dla Polski ze względu na zlokalizowane na niej liczne cenne kompleksy leśne, wśród których na wyróżnienie zasługuje unikatowa na skalę Europy prastara Puszcza Białowieska, wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Była to również okazja ku temu, by podkreślić jej niezwykłą wagę dla społeczeństwa Polski i Europy i by uczcić setną rocznicę objęcia jej ścisłą ochroną.
Webinarium stanowiło również inspirację do podjęcia lub zacieśnienia kooperacji między europejskimi naukowcami, organizacjami badawczymi i różnymi podmiotami zainteresowanymi ochroną naturalnych ekosystemów. Wierzymy, że takie wydarzenia pomogą nam współpracować – ręka w rękę – dla nas samych, dla naszej drogocennej planety i dla przyszłych pokoleń!
Wszystkie prezentacje wygłoszone przez naszych prelegentów, ich krótkie notki biograficzne, wspomniane w tekście dokumenty oraz nagranie wideo rejestrujące przebieg webinarium są dostępne na stronie internetowej: http://biodiversity-polsca.pan.pl/.
Opublikowano: 2021-06-01, J. Komperda
Materiały wizualne: @PolSCA
