Wydarzenie „Cultural Heritage in Digital Age”, które odbyło się online w dniu 21 kwietnia 2021 r., posłużyło jako platforma do zaprezentowania oraz omówienia możliwości i wyzwań stojących przed Europą w zakresie wspierania zaangażowania naukowców, innowatorów i innych podmiotów w proces cyfryzacji dziedzictwa kulturowego. Szczególną uwagę zwrócono na obecne polityki i instrumenty, opracowane w ramach programów takich jak Horyzont Europa, Kreatywna Europa, Cyfrowa Europa, Erasmus+, Next Generation EU, oraz ich potencjał do zachowania i wzbogacania dziedzictwa kulturowego za pomocą zaawansowanych technologii. Zaprezentowano również wybrane projekty badawcze finansowane ze środków europejskich oraz inne istotne inicjatywy dotyczące digitalizacji europejskiego dziedzictwa kulturowego. Wydarzenie było wyjątkową okazją do uzyskania aktualnych informacji od różnych ekspertów w tej dziedzinie, reprezentujących Komisję Europejską, sieci europejskie, uniwersytety, ośrodki badawcze i biblioteki. Wszystkich zainteresowanych digitalizacją dziedzictwa kulturowego zachęcamy do zapoznania się ze szczegółowym podsumowaniem webinarium i/lub obejrzenia nagrania wideo – oba materiały są dostępne poniżej.
W wydarzeniu, zorganizowanym przez Biuro Promocji Nauki PolSCA PAN Polskiej Akademii Nauk oraz Instytut Polski w Brukseli, wzięło udział ponad 100 uczestników, reprezentujących instytucje naukowo-badawcze, takie jak ośrodki badawcze, instytuty PAN, uczelnie, akademie artystyczne i różne instytucje kultury, takie jak muzea, biblioteki, a także teatry, opery i filharmonie. Uczestnikami webinarium było także szerokie grono interesariuszy krajowych, regionalnych i lokalnych, w tym organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa i władze rządowe. Warto zauważyć, że podczas wydarzenia gościliśmy przedstawicieli i przedstawicielki różnych krajów Europy m.in. Polski, Belgii, Litwy, Słowacji, Niemiec, Węgier, Włoch, Irlandii, Norwegii, Hiszpanii czy Portugalii. Jesteśmy głęboko przekonani, że to wydarzenie było jednym z przykładów synergicznego podejścia, które znacząco przyczyni się do stworzenia powiązań sieciowych w celu ochrony i zachowania europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Webinarium oficjalnie otworzyli organizatorzy: Tomasz Poprawka, dyrektor Biura PolSCA oraz Agnieszka Bolecka, dyrektor Instytutu Polskiego w Brukseli. Oboje podkreślili, że pandemia koronawirusa sprawia, że transformacja cyfrowa staje się ważniejsza niż kiedykolwiek, dlatego wspólne wysiłki na rzecz zachowania naszego europejskiego dziedzictwa kulturowego powinny zostać zintensyfikowane. Podobne podejście zaprezentowała na początku wydarzenia Dorota Walczak-Delanois (Wolny Uniwersytet w Brukseli, ULB), która – jako gość specjalny – podzieliła się z uczestnikami krótką refleksją na temat literatury, będącej częścią naszego wspólnego dziedzictwa i rdzeniem tożsamości europejskiej. Podkreśliła, jak fundamentalna jest siła zachowania dziedzictwa dzięki postępującej digitalizacji, która może być postrzegana jako gwarancja zachowania wartości, idei, najważniejszej spuścizny dla przyszłych pokoleń.
Podczas webinarium prelegenci dyskutowali w dwóch sesjach tematycznych. Pierwszą z nich, zatytułowaną Opportunities and challenges for digitisation of cultural heritage, poprowadził Mariusz Dzięglewski, Dyrektor Centrum Badań i Innowacji InLAB Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. W pierwszej części Marita Kayamanidou (KE, DG RTD) przedstawiła uczestnikom ogólny przegląd klastra 2 programu Horyzont Europa oraz kilka przykładów wymiaru cyfrowego w różnych działaniach, które zostaną opracowane w latach 2021-2022 w ramach Programu Prac dla destynacji 2 klastra 2. Nieco inną perspektywę zaprezentował Maciej Hofman (KE, DG EAC), który położył szczególny nacisk na dokumenty strategiczne UE dotyczące kultury, przedstawiając kontekst polityczny, strategiczną wizję Unii Europejskiej w zakresie dziedzictwa kulturowego. Podkreślił również różne elementy cyfrowe w działaniach UE, zwracając uwagę na narzędzia i programy, takie jak Europeana czy Kreatywna Europa. Ostatni mówca, Tomasz Parkoła (DARIAH-EU), opisał główne wyzwania związane z cyfryzacją z punktu widzenia badań i rozwoju ICT. Jak zaznaczył, aby zapewnić skuteczną transformację cyfrową w kontekście dziedzictwa kulturowego, potrzebna jest ścisła współpraca między instytucjami dziedzictwa kulturowego, humanistyką cyfrową i informatyką.
Druga sesja, zatytułowana Digitisation of culture in practice, moderowana przez Justynę Kramarczyk (Biuro Promocji Nauki PolSCA PAN w Brukseli), pokazała, jak te szanse i wyzwania są realizowane poprzez różnorodne działania. Uczestnicy dowiedzieli się, dlaczego warto się zaangażować i jak bardziej angażować się w projekty lub inicjatywy dotyczące digitalizacji dziedzictwa kulturowego. Dodatkowo otrzymali cenne, praktyczne wskazówki od gości, którzy już tego dokonali i co najważniejsze, którzy zaangażowali się w ww. proces z sukcesem. Warto dodać, że szeroki zakres tematów został poruszony w drugiej sesji (od literatury przez muzykę do sztuki), która podkreśliła jednocześnie, jak istotne jest zaangażowanie bibliotek, muzeów, organizacji kulturalnych, instytucji dziedzictwa kulturowego oraz badaczy w proces digitalizacji.
Podczas tej sesji Maciej Eder (Instytut Języka Polskiego PAN) zaprezentował główne osiągnięcia Instytutu w zakresie digitalizacji dóbr kultury, w szczególności odręczne fiszki oraz analizę tekstu z wykorzystaniem zaawansowanych technik uczenia maszynowego. W tym kontekście wspomniał o dwóch znaczących projektach europejskich: COST Action Distant Reading for European Literary History oraz Computational Literary Studies Infrastructure (H2020). Kolejna prelegentka, Sonia Wronkowska (Biblioteka Narodowa) wskazała cztery kluczowe aspekty, które są istotne z punktu widzenia digitalizacji dziedzictwa kulturowego i które zawsze powinny być brane pod uwagę: strategia, infrastruktura, skala działań i wyzwania. Ponadto podzieliła się z uczestnikami kilkoma inicjatywami, takimi jak Polska Biblioteka Cyfrowa POLONA czy konsorcjum International Image Interoperability Framework (IIIF) , które jest prowadzone przez społeczność naukową, biblioteki narodowe, muzea, firmy i repozytoria obrazów zaangażowane w zapewnianie dostępu do wysokiej jakości zasobów źródłowych. Ciekawe przykłady przedstawił również Mike Kestemont z Antwerp Center for Digital Humanities and Literary Criticism (ACDC), które jest zaangażowane na przykład w projekt INSIGHT dotyczący wykrywania i klasyfikacji ikonografii muzycznej, z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, do wzbogacania zbiorów dziedzictwa cyfrowego. Wszyscy prelegenci byli zgodni, że cyfryzacja kultury na masową skalę z wykorzystaniem wysokiej jakości danych powinna być kontynuowana. Podkreślili również znaczenie uczestnictwa w różnych społecznościach międzynarodowych, angażowania się w różnorodne działania i sieci, podkreślając wartość dodaną współpracy międzynarodowej, która daje ogromne możliwości uczenia się od siebie nawzajem oraz korzystania z już opracowanych i przetestowanych rozwiązań.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o kluczowych szansach i wyzwaniach, na które zwracali uwagę prelegenci obu sesji, przeczytaj podsumowanie wydarzenia. Dokument – dostępny poniżej w języku angielskim – dostarczy Ci wszystkich niezbędnych informacji o aktualnych programach UE, głównych dokumentach i przydatnych narzędziach w zakresie digitalizacji dziedzictwa kulturowego.
Co więcej, zapraszamy do obejrzenia nagrania z wydarzenia na YouTube:
Opublikowano: 2021-05-31, J. Kramarczyk
Materiały wizualne: @PolSCA, @Instytut Polski w Brukseli
